خاندان صدر در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش آموخته دکتری مهندسی عمران، خاک و پی؛ دانشگاه تهران/ استاد تمام پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، تهران، ایران

چکیده

خاندان صدر، یکی از اصیل‌ترین بیوت روحانیت شیعه است که نسب پدری‌اش به ‌امام موسی کاظم(ع) می‌رسد. بیش از دو قرن پیش در اصفهان بنیان نهاده شد و تدریجاً در مناطق مختلف ایران، عراق و لبنان گسترش یافت. ریشه‌های تاریخی‌اش به لبنان و عراق بازمی‌گردد. طی یک‌ونیم قرن گذشته بیش از هر بیت روحانی دیگر در زعامت حیات دینی، اجتماعی و سیاسی عالم تشیع نقش‌آفرین بوده­ است. همچنین صدها شخصیت فرهیخته‌ حوزوی و دانشگاهی در عرصه‌های علم، ادب، فرهنگ، صنعت، طب، اجتماع و سیاست به‌ جامعه تقدیم و بارها در طول تاریخ هزینه‌ پـایبندی بر باورهـا و ارزش‌های خود را بـا اسارت، تبعید و شهـادت پـرداخت کرده­ است. مقاله‌ حاضر بر آن است تا از پیدایش، تاریخ، گسترش و حوزه‌ خدمات خاندان صدر در عالم تشیع و خصوصاً ایران گزارشی مستند به‌دست دهد.

الفت؛ محمدباقر؛نسب‌نامۀ‌ الفت، ج ١، نسخه‌ خطی (کتابخانه‌ آیت­الله نجفی واقع در مسجد نو بازار اصفهان).
الفت، محمدباقر؛نسب‌نامۀ الفت، ج 2، نسخه‌ خطی (کتابخانه‌ آیت­الله نجفی واقع در مسجد نو بازار اصفهان).
تهرانی، آقا بزرگ؛ الکرام ‌البرره فی القرن الثالث بعد العشره، ج 2، مشهد: نشر دارالمرتضی، چ 2، 1404ق.
خسروشاهی، سید هادی؛ یادنامۀ امام موسی صدر، ویژه ­نامه‌ شماره‌ 5 فصلنامه‌ تاریخ و فرهنگ معاصر؛ 1375.
روضاتی، سید محمدعلی؛ زندگانی حضرت آیت­الله چهارسوقی، اصفهان: کتابفروشی تأیید اصفهان، 1332خ.
شرف‌الدین، سید عبدالحسین؛ بغیة الراغبین فی سلسلة آل شرف‌الدین (ج ٧ از «موسوعة الامام السید عبدالحسین شرف‌الدین»)، بیروت: دار المورخ العربی، چ 1، 2006م.
صدر، سید حسن؛ تکملة امل الآمل، ج 1، قم: انتشارات کتابخانه‌ آیت­الله العظمی مرعشی نجفی، ١٤٠٦ق.
صدر، سید محمدصادق؛آل الصدر(نسخه‌ خطی).
صدر جبل‌عاملی، سید سراج‌الدین؛ دربارۀ‌ حسب و نسب خاندان صدر (نسخه‌ خطی).
صدر عاملی، سید مهدی؛ کلام قدسی در تفسیر آیة الکرسی، تهران: چاپخانه‌ علمی، 1328خ.
کمالیان، محسن؛ سفرنامه‌ خاندان صدر (یادداشت‌های صدرپژوهی 1)، قم: انتشارات راز نی، چ 1، 1396خ.
کمالیان، محسن؛ مشاهیر خاندان صدر، ج 1 (شرح ‌حال‌ها)، قم: انتشارات راز نی، چ 1، 1396خ.
کمالیان، محسن؛ مشاهیر خاندان صدر، ج 2 (نسبنامۀ خاندان آقا مجتهد)، قم: انتشارات راز نی، چ 1، 1396خ.
کمالیان، محسن؛ مشاهیر خاندان صدر، ج 18 (آسمان پرستاره)، قم: انتشارات راز نی، چ 1، 1396خ.
کمالیان، محسن؛ شعر در خاندان صدر (ادبیات صدری 1)، ج 1 (شعر فارسی)، قم: انتشارات راز نی، چ 1، 1397خ.
کمالیان، محسن؛ شعر در خاندان صدر (ادبیات صدری 1)، ج 2 (شعر عربی)، قم: انتشارات راز نی، چ 1، 1397خ.
کمالیان، محسن؛ روحانیون خاندان صدر (فهارس صدری 1)، قم: انتشارات راز نی، چ 1، 1398خ.
معلم حبیب‌آبادی، محمدعلی؛ مکارم الآثار در احوال رجال دو قرن 13 و 14 هجری، ج 4، اصفهان: نشر نفاس مخطوطات اصفهان، چ 1، 1381خ.
موسوی خوانساری، سید محمدباقر؛ روضات ‌الجنات فی احوال العلماء و السادات، ج 4، قم: مکتبه اسماعیلیان، 1391ق.
مهدوی، سید مصلح‌الدین؛ تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دو قرن اخیر، ج 1، قم: نشر الهدایه، چ 1، 1367خ.
نوری، حسین؛ خاتمة مستدرک الوسائل، ج 1، قم: انتشارات جامعه‌ مدرسین حوزه‌ علمیه‌ قم، چ 1، 1392خ.
واعظ­زاده، محمد؛ سرمقاله، فصلنامه مشکوة، شماره 45،  زمستان 1373خ، ص­ص 4-33.
همایی، جلال‌الدین؛ تاریخ اصفهان (سلسله سادات و مشجرات و مسطحات، انساب و نسب امامزاده‌های اصفهان)، به‌کوشش ماهدخت بانو همایی، تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات تاریخی، چ 1، 1390خ.
همایی، جلال‌الدین؛ دانشمندان اصفهان (نسخه‌ خطی).
همایی، جلال‌الدین؛ دانشمندان سپاهان (نسخه‌ خطی).