بازنمایی وجوه جغرافیایی-اجتماعی ضرب المثلهای رایج در خنج فارس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری ایران شناسی، دانشگاه شهید بهشتی (بنیاد ایران شناسی)، تهران، ایران

چکیده

ضرب­ المثل­ها و اصطلاحات خاص هر منطقه برآمده از فرهنگ عمومی جامعه آن منطقه است؛ فرهنگی که می­توان ریشه ­های اجتماعی، جغرافیایی، مذهبی و آداب و رسوم را در آن مشاهده کرد. بر همین مبنـا، تصویری عینی از آن جامعه به ­دست می­ آید که به پژوهشگران در فهم آن کمک می­ کند. پژوهش حاضر به معرفی و تجزیه و تحلیل ضرب­ المثل­ها و اصطلاحات منطقه خُنج در جنوب فارس اختصاص دارد. مسأله اصلی پژوهش ناظر بر ریشه­ یابی ضرب­ المثل­های این منطقه است. این ضرب­ المثل­ها در دو قالب جغرافیایی، شامل مواردی مانند آب ­انبار، نخل، پوشش گیاهی؛ و اجتماعی شامل آداب و رسومی مانند مراسم عروسی، سحر و جادو و حکایات و قصه ­های محلی قابل طبقه ­بندی است. این پژوهش ضمن معرفی منطقه خنج و گویش خنجی، به بازنمایی وجوه جغرافیایی - اجتماعی ضرب­ المثل­ها پرداخته­ است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می­ دهد جغرافیای گـرمسیری و آداب و رسـوم اجتمـاعی جنوب فـارس بیشترین تـأثیر را در ظهـور و گسترش ضرب­ المثل­ها ایفا نموده ­است.

کلیدواژه‌ها


ابن بطوطه؛ سفرنامه، ترجمه محمدعلی موحد، تهران: چاپ سپهر نقش، 1376.
ابن بلخی؛ فار­سنامه، براساس متن مصحح لسترنج و نیکلسن، شیراز: بنیاد فارس­ شناسی، 1374.
اقتداری، احمد؛ لارستان کهن و فرهنگ لارستانی، تهران: شرکت انتشارات جهان معاصر، 1371.
امیری، مصطفی؛ سیمای دیار خنج، شیراز: انتشارات رهگشا، 1383.
حافظ ابرو (خوافی)، شهاب­ الدین عبدالله؛ جغرافیای حافظ ابرو، جلد 2، تهران: مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب، 1378.
حسینی فسایی، حاج میرزا حسن؛ فارسنامه ناصری، تصحیح منصور رستگار ‌فسایی، تهران: امیرکبیر، چاپ دوم، 1378.
حقایق ­نگار خورموجی، میرزا جعفرخان، نزهت الاخبار، تاریخ و جغرافیای فارس، تصحیح و تحقیق سید علی آل داود، تهران: انتشارات کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، 1380.
خنجی، لطفعلی؛ نگرش تفصیلی بر زبان لارستانی و گویش خنجی، شیراز: انتشارات ایلاف، 1388.
خنجی، امیرحسین؛ گویش لارستانی، شیراز: انتشارات نوید، 1394.
شوارتس، پاول؛ جغرافیای تاریخی فارس، ترجمه کیکاوس جهانداری، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1382.
فیگِروا، دن گارسیا (دِ سیلوا)؛ سفرنامه، ترجمه غلامرضا سمیعی، تهران: نشر نو، 1363.
کلباسی، ایران؛ «گذشته نقلی در لهجه ­ها و گویش­های ایرانی»، ویژه ­نامه فرهنگستان (گویش ­شناسی)، شماره 2، 1383.
محمود بن عثمان؛ فردوس المرشدیه فی اسرار الصمدیه، به کوشش ایرج افشار، تهران: انتشارات انجمن آثار ملی، 1358.
مستوفی، حمدالله؛ نزهة القلوب، تصحیح و تحشیه گای لسترانج، تهران: انتشارات اساطیر، 1389.
نوری، محمدنور؛ خنج؛ دارالاولیای فارس: گنجینه فرهنگ و تمدن لارستان، قم: انتشارات حضرت عباس(ع)، 1384.
وثوقی، محمدباقر؛ خنج گذرگاه باستانی لارستان، قم: نشر خرم، 1374.