هنر اسلامی و حکمت اشراقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش آموخته کارشناسی ارشد هنر اسلامی، دانشگاه هنر مدرس گروه عکاسی، دانشگاه جامع علمی و کاربردی

چکیده

با اینکه هنوز تعریف جامع و مانع و مورد قبول همگان برای هنر ارائه نشده ­است، تعریف هنر از دیدگاه حکمت اشراقی آنقدر غنی و کامل است که توانایی پوشش خلأهای موجود را داشته باشد. حکمت اشراق فلسفه­ای نورمحور است و به اعتقاد شیخ شهید استاد و مؤسس این مکتب، تحولی تاریخی در فلسفه اسلامی و احیاء حکمت معنوی ایرانیان باستان؛ حکمتی شهودی و انکشافی بر پایه اشراقات انوار قدسی و مبتنی بر اصل مشرقیِ «نور و ظلمت»، چنانکه ادراک پیام اشراقی جز با نفس منور به انوار الهی ممکن نیست. حکمت اشراقی از هنر حقیقی جدا نیست و از این رو هنر می ­تواند تحقق این حکمت را میسر و آن را متجلی سازد. از آنجا که هنر و حکمت هر دو از یک منشأ و مبدأ الهی ملهم هستند و هر دو از زبانی رمزی برخوردارند، لذا اثر هنری نتیجه طی طریق هنرمند در عالم معنا و مشاهده حقایق است، و هنر برای هنرمند اسباب طریقت و عروج.

کلیدواژه‌ها


1- ابراهیمی دینانی، غلامحسین؛ «رویکرد حکمت اشراق به هنر اسلامی»، متن سخنرانی، مرکز هنرپژوهی نقش جهان، اصفهان، 1387.
2- ابراهیمی دینانی، غلامحسین؛ «ادراک خیالی هنر»، مجله خیال، فصلنامه فرهنگستان هنر، ش 2، تابستان 1381.
3- ابن ­عربی، محی ­الدین؛ فتوحات مکّیّه، ج 2، ترجمه و تعلیق محمد خواجوی، انتشارات مولی، 1381.
4- افلاطون؛ پنج رساله، ترجمه محمود صناعی، تهران، انتشارات هرمس، 1382.
5- بورکهارت، تیتوس؛ مبانی هنر اسلامی، ترجمه و تدوین از امیر نصری، تهران، انتشارات حقیقت، 1386.
6- بینای مطلق، محمود؛ نظم و راز، تهران، انتشارات هرمس و آگاهان ایده، 1385.
7- پورنامداریان، تقی؛ رمز و داستان­های رمزی در ادب فارسی، تهران، علمی و فرهنگی، 1396.
8- چیتیک، ویلیام؛ عوالم خیال، ابن عربی و مسأله اختلاف ادیان، ترجمه قاسم کاکایی، تهران، نشر کتاب هرمس، 1384.
9- دشتکی شیرازی، غیاث­ الدین منصور؛ اشراق هیاکل النور لکشف ظلمات شواکل الغرور، تقدیم و تحقیق علی اوجبی، تهران، مؤسسه میراث مکتوب، 1382.
10- سهروردی، شهاب ­الدین؛ مجموعه مصنفات، با تصحیح و مقدمه نجفقلی حبیبی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چ 3، 1380.
11- شهرزوری، شمس ­الدین محمد؛ شرح حکمه الاشراق، تصحیح و تحقیق و مقدمه از حسین ضیائی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1380.
12- عین ­القضات همدانی، عبدالله بن محمد؛ تمهیدات، مقدمه و تصحیح و تحشیه عفیف عسیران، تهران، نشر منوچهری، ج 7، 1386.
13- غزالی، ابوحامد محمد؛ کیمیای سعادت، تصحیح احمد آرام، تهران، انتشارات گنجینه، 1381.
14- کربن، هانری؛ تخیل خلاق در عرفان ابن­ عربی؛ ترجمه انشاءالله رحمتی، تهران، انتشارات جامی، 1384.
15- کروچه، بندتو؛ کلیات زیباشناسی، ترجمه فؤاد روحانی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1358.
16- کمالی ­زاده، طاهره؛ مبانی حکمی هنر و زیبایی از دیدگاه شهاب ­الدین سهروردی، تهران، مؤسسه تألیف و ترجمه آثار هنری«متن»، 1392.
17-کوماراسوامی، آناندا؛ فلسفه هنر مسیحی و شرقی، ترجمه و شرح امیرحسین ذکرگو، تهران، انتشارات فرهنگستان هنر، 1384.
18- نصر، سید حسین؛ معرفت و معنویت، ترجمه ان شاءالله رحمتی ، تهران، دفتر پژوهش و نشر سهروردی، 1394.