TY - JOUR ID - 79052 TI - باستان شناسی و گونه شناسی دستکندهای خُرّمی فارس؛ آثاری برای جهانی شدن JO - نشریه دانشجویی ایران شناسی JA - IRĀNSHNĀSI LA - fa SN - AU - حیدری فرد, جابر AD - دانش آموخته کارشناسی ارشد ایران شناسی، دانشگاه بین المللی امام رضا Y1 - 2020 PY - 2020 VL - 2 IS - 3 SP - 38 EP - 56 KW - خرمی KW - فارس KW - دستکند KW - باستان‌شناسی KW - معماری بومی DO - N2 - معماری دستکند به­ دلیل دربرداشتن ویژگیهای باستان­شناختی و هنر اقوام ایرانی در پیوند با طبیعت، همچنین استفاده بهینه از توانمندیهای بومی در شناسایی تحولات تاریخی ایران بسیار مهم و شایسته پژوهش است. با توجه به اینکه مطالعات محدودی در این خصوص در فارس انجام شده است، این پژوهش به مطالعه موردی این گونه از معماری در خرّمی فارس می­پردازد. خرّمی (صفاشهر) از شهرهای تاریخی و کهن ایران است که در شهرستان خّرم­بید در شمال استان فارس واقع شده­­ و آثار تاریخی کشف­شده در آن متعلق به دوره­ های گوناگون تاریخی است. شمارگان دستکندهای کشف­شده در این منطقه تاریخی، تا کنون به 3300 مورد رسیده و با توجه به بررسیهای باستان­شناختی، تاریخ ساخت آنها از دوران باستان آغاز شده و تا اواخر دوره قاجار استمرار یافته­ است. لذا معرفی، گاهنگاری، گونه­ شناسی و همچنین بررسی ساختار گونه ­شناسی و هنر ناملموس سنتی و بومی این شیوه از معماری در خرّمی فارس (همگی بر پایه نویافته‌های علمی و باستان­شناختی) هدف این پژوهش است. ساختارشناسی دستکندهای تاریخی خرّمی اعم از نوع کاربری و معماری (سکونتگاهی، دامپروری، مخفیگاهی، دفاعی و امنیتی، تدفینی و ذخیره­ گاهی)، به­عنوان میراث فرهنگی ملموس؛ و چگونگی هنر بومی و سنتهای مردمان این منطقه به ­عنوان میراث فرهنگی ناملموس؛ در این پژوهش مورد بررسی قرار می­ گیرد. نتایج و یافته­ های این پژوهش نشان می‌دهد که دستکندهای خرّمی فارس از جهت ژرفـا، گونه­ شنـاسی، کاربـری، ساختـار و نظام شبـکه­ ای و طبقـاتی، و خصوصاً شمارگان بی ­نظیر در سطح ایران از یک سو؛ و از جهت هنرهای بومی معماری و ادوار گوناگون تاریخگذاری ­شده برای آن از سوی دیگر؛ منحصربه ­فرد بودن، شاخصها و قابلیت جهانی شدن را داراست و حفاظت از آن ضروری به ­نظر می­ رسد.                UR - https://iranshenassisj.ut.ac.ir/article_79052.html L1 - https://iranshenassisj.ut.ac.ir/article_79052_d30a019fda5a6b83657f2fca489a54d8.pdf ER -